ZBÓJNICKI VLKOLINEC - ŻYWY SKANSEN
Vlkolinec leży na wysokości 718 m n.p.m. na przedgórzu Wielkiej Fatry, nad doliną Revucy. Na północy nad wsią góruje masywna góra Sidorovo (1099 m). Dziś wieś jest dzielnicą Ružomberoku (formalnie podlega władzom miasta), miasta w zachodniej części Liptowa, słowackiej krainy znanej dzięki serialowi Janosik.
Podróżując SZLAKIEM ZBÓJNIKÓW KARPACKICH polecamy zwiedzić najlepiej zachowaną osadę drewnianą na całym Łuku Karpackim. Zachowane są tutaj chaty z przełomu XVII i XVIII wieku, z czasów, gdzie zbójnictwo przeżywało swój największy rozkwit.
Kiedy se pójdziemy w nocke ciymnom,
Coby nom nie była nadaremno,
Ciarsko ślakta pinionśki mo,
My śwarni siuhaje, to nom ik do.
Dzielnica Ružomberku Biały Potok (Biely Potok) stanowi punkt wyjścia do jednej z najpopularniejszych słowackich osad WLKOLINIEC, która stanowi szczególną oazę architektury ludowej, wpisanej na Listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego ludzkości UNESCO.
Vlkolinec znajduje się godzinę drogi od Pribyliny i leży kilka kilometrów na południe od Rużomberka. Do wioski od głównej drogi prowadzi bardzo wąski pasek asfaltu, który miejscami pnie się bardzo ostro pod górę. Na szczęście w kilku miejscach porobione są zatoczki, dzięki którym mogą się wyminąć samochody. Dopiero po dotarciu do parkingu usytuowanego przed rogatkami wsi Vlkolinec można docenić trud przedzierania się tą wymagającą momentami trasą. Pobliskie zbocza i doliny malowniczo otaczają położony w ich sercu Vlkolinec.
Oj Boze, mój Boze
Oj, Boze, Przeboze
Ułapili Janosika
Przy dziewce w kumorze, hej
A jak go złapili,
To go powiązali
I do miasta Mikulasza
Odprowadzić dali, hej!
Vlkolinec z zewnątrz wygląda tak, jakby czas się tutaj zatrzymał. Tylko samochody zaparkowane przy ulicy w górnej części wioski psują to wyobrażenie. Ten nieduży parking z trudem mieści samochody turystów, którzy dotarli tutaj aby zobaczyć żywy skansen wpisany na listę światowego dziedzictwa Unesco. Ponieważ obowiązuje zakaz poruszania się autobusów po drodze dojazdowej do wioski, to nie ma w niej tłumów, jakie można zwykle spotkać przy innych atrakcjach turystycznych.
Osada, wspominana po raz pierwszy w roku 1376, jako jedyna wieś na Słowacji nie została naruszona przez nową zabudowę i jest unikalnym urbanistycznym zespołem zabudowań ludowych. Na podstawie badań komparatystycznych ICOMOS (Międzynarodowa Rada Zabytków i Zespołów Zabytków) została uznana za najlepiej zachowaną osadę tego typu w Łuku Karpackim. Pierwotnie należała ona do drwali, pasterzy i rolników.
Idzie zbójnik zza Liptowa,
Ciece mu krew zza rękawa,
Zza rękawa i główecki,
Syćko pse zdradę dzieweczki.
Vlkoliniec jest typowym przykładem dwurzędowej podłużnej wsi z długimi podwórzami. Mniej więcej w środku osada dzieli się na dwie ulice. Jedna z nich prowadzi do barokowo - klasycystycznego, rzymskokatolickiego Kościoła Zjawienia Panny Marii z roku 1875, druga, bardziej stroma, kieruje się ku zboczu góry Sidorovo (1 099 m).
Swój urok Vlkolinec zawdzięcza tradycyjnej drewnianej zabudowie. Niemal jednakowe, drewniane domy stoją wzdłuż drogi prowadzącej przez wioskę. Pomalowane na różne kolory i starannie utrzymane, a przy tym cały czas zamieszkane domy są po prostu wyjątkowe i jedyne w swoim rodzaju. Niewielkie ogródki pełne kwiatów, ozdoby wystawione w oknach i kwitnące pelargonie w zawieszonych doniczkach uzupełniają ten sielski krajobraz.
Typowym przykładem miejscowego domu jest dom rolnika - jedna z ekspozycji Muzeum Liptowa w Ružomberku. Zbudowany w 1886 roku obiekt udostępniono zwiedzającym w roku 1991. Zachowany pierwotny podział budynku oraz wyposażenie jego wnętrza stanowi wierny obraz sposobu życia mieszkańców osady na końcu XIX i na początku XX wieku.
Jego wnętrza urządzone są dokładnie tak, jak w typowym skansenie. Po obejrzeniu niewielkich pokoi można sobie tylko wyobrazić jak wyglądają wnętrza w niemal identycznych, ale zamieszkanych do dzisiaj domach stojących tuż obok.
Nie wszystkie domy Vlkolinec ma tak samo pięknie odrestaurowane, ale inni biorą przykład z sąsiadów i prowadzą prace remontowe. Ci którzy chcą zarobić na turystach oferują noclegi, inni umieszczając wymowne tabliczki strzegą swojej prywatności. Trudno jednak ustrzec się od podglądania życia dzisiejszych mieszkańców wioski nawet przy okazji spaceru tylko wzdłuż głównej drogi. Położona najwyżej część wioski różni się od tej położonej niżej. Droga jest szersza, a pośrodku niej płynie niewielki strumyk, którego wody przelewają się przez drewniane mini tamy.
Pośrodku osady stoją dwa najczęściej fotografowane obiekty Wlkolińca - stojąca na kamiennej podstawie dwupiętrowa zrębowa dzwonnica z roku 1770 oraz zrębowa studnia z roku 1860 o głębokości trzynastu metrów, która była kiedyś jedynym źródłem wody pitnej.
Wśród obiektów chronionych znajduje się także 45 drewnianych chat z podwórzami, które pochodzą z XVIII wieku. Kiedyś dwa razy w roku budynki pokrywane były niebieską, różową i białą farbą wapienną.
Warto przysiąść tutaj na jednej z ławeczek aby choć przez chwilę poczuć się jak mieszkaniec tego urokliwego zakątka. Nikt się tutaj nie spieszy i aż chciałoby się tu zostać i zamieszkać w jednym z tych pięknych domów.
Pozostałe obiekty w rezerwacie zabytków Wlkoliniec są zamieszkałe, mieszka w nich łącznie 30 osób.
Wlkoliniec tworzy część Parku Narodowego Wielka Fatra. Prowadzi tędy trasa rowerowa, a właściciele wielu drewnianych chat oferują turystom noclegi. Latem odbywa się tu wiele imprez, wśród nich na przykład âNiedziela w Wlkolińcuâ, odbywająca się zawsze na początku sierpnia.
GODZINY OTWARCIA:
Dom rolnika: maj â wrzesień
Pn - Ndz 9.00 17.00
Wieś jest żywym skansenem - zwiedzanie wsi możliwe jest w ciągu całego roku.
Cennik
Dom rolnika:
Dorośli 1,33 âŹ
Dzieci, uczniowie, studenci, emeryci 0,66 âŹ
Foto 0,66 âŹ
Kamera 1,66 âŹ
www.vlkolinec.sk
Opracowując projekt âSzlak Zbójników Karpackichâ skorzystano z blisko 1000 źródeł dotyczących zbójnictwa karpackiego, które znajdują się tutaj. Kliknij!
PATRONAT NAD SZLAKIEM ZBÓJNIKÓW KARPACKICH SPRAWUJE
ŁAP-POL (Dystrybutor wędlin tradycyjnych)
oraz
FIRMA JANTOŃ S.A., Sp. K (producent win Zbójeckie Grzane)
